سید محمدباقر حجتی: چراغ‌دار دانش قرآنی در عصر مدرن
نام سید محمدباقر حجتی به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های علوم قرآنی در ایران معاصر می‌درخشد. این استاد فرزانه با تکیه بر دانش عمیق دینی و آکادمیک، پایه‌گذار تحولات چشمگیری در مطالعات قرآن‌شناسی دانشگاهی شد. تلفیق نوآوری‌های علمی با اصالت‌های دینی، میراث ماندگاری از او در حوزه آموزش عالی بر جای گذاشته است.
از دیار مازندران تا قله‌های علمی تهران
زاده بابل در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی، سید محمدباقر حجتی در خاندانی اهل علم پرورش یافت. پدر و اجداد وی از عالمان برجسته منطقه بودند که این امر زمینه ساز رشد فکری او در مسیر علوم دینی شد. تحصیلات حوزوی را در مدرسه علمیه صدر بابل آغاز کرد و سپس برای تکمیل دانش به تهران مهاجرت نمود.
انقلاب آموزشی در مطالعات قرآنی
بعد از انقلاب اسلامی، حجتی نقش کلیدی در بنیان‌گذاری رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه تهران ایفا کرد. این اقدام تحول‌آفرین، مطالعات قرآنی را از حاشیه به متن دانشگاه‌ها آورد. برخی از دستاوردهای آموزشی او شامل:
طراحی نخستین سرفصل‌های آکادمیک علوم قرآنی
ترویج روش‌های نوین تحقیق در بررسی نسخ خطی
ایجاد پل ارتباطی بین مراکز حوزوی و دانشگاهی
گنجینه‌ای از آثار ماندگار
تألیفات سید محمدباقر حجتی به عنوان مرجع معتبری در محافل علمی شناخته می‌شود. کتاب «پژوهشی در تاریخ قرآن کریم» او که در سال ۱۳۶۳ به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد، تحلیلی بی‌نظیر از فرآیند تدوین قرآن ارائه می‌دهد. دیگر آثار شاخص وی عبارتند از:
تفسیر کاشف: نگاهی نو به مفاهیم قرآنی
اسباب النزول: واکاوی تاریخی آیات
آداب تعلیم و تعلم: تبیین روش‌های آموزشی اسلامی
چهره‌ای بین‌المللی در عرصه قرآن‌شناسی
فعالیت‌های علمی حجتی به مرزهای ایران محدود نماند. او با سفر به بیش از ۱۵ کشور از جمله انگلستان، آلمان و مراکش، به تبادل دانش با محققان بین‌المللی پرداخت. شرکت در کنگره‌های علمی دمشق و ارائه مقالات پژوهشی در مجامع جهانی، جایگاه او را به عنوان نماینده برجسته مطالعات قرآنی ایران تثبیت کرد.
موزه‌دار گنجینه‌های خطی
مدیریت کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران از ۱۳۴۴ تا ۱۳۶۶، فرصتی بود برای ساماندهی به یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های نسخ خطی اسلامی. تلاش‌های او در فهرست‌نویسی و حفظ این میراث گرانبها، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران نسل بعد ایجاد کرد.
تندیس افتخارات علمی
جامعه علمی ایران بارها از خدمات ارزنده سید محمدباقر حجتی تقدیر کرده است. برخی از شاخص‌ترین جوایز وی شامل:
نشان درجه یک پژوهش از دانشگاه تهران (۱۳۸۴)
عنوان چهره ماندگار علوم قرآن (۱۳۸۱)
جایزه بهترین پژوهش کاربردی علوم انسانی (۱۳۵۴)
سخن پایانی: میراثی برای نسل‌های آینده
سید محمدباقر حجتی با بیش از نیم قرن فعالیت خستگی‌ناپذیر، الگویی بی‌بدیل از پژوهشگر متعهد اسلامی را ترسیم کرده است. تأکید او بر تلفیق روش‌های مدرن تحقیق با اصالت‌های دینی، چراغ راهی برای محققان جوان است. مطالعه آثار این استاد برجسته و الگوبرداری از رویکرد نظام‌مند او در پژوهش‌های قرآنی، می‌تواند گام موثری در توسعه مطالعات اسلامی معاصر باشد.
