زینب موسوی و چالش حفاظت از میراث فرهنگی در فضای مجازی
اخیراً ویدئویی از زینب موسوی با نام هنری «امپراتور کوزکو» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که واکنش‌های گسترده‌ای را در جامعهٔ فرهنگی ایران برانگیخته است. این محتوا که با ادعای طنز پردازی تولید شده، با تحلیل‌های جنجالی دربارهٔ شاهنامه فردوسی همراه بود و مرز بین آزادی بیان و حفظ حرمت مفاخر ملی را به چالش کشید.
طنز؛ سلاح دو لبهٔ عصر دیجیتال
در عصر توجه‌گری دیجیتال، برخی تولیدکنندگان محتوا برای جذب مخاطب بیشتر به استفاده از تکنیک‌های بحث‌برانگیز روی آورده‌اند. مواردی که در این ویدیو مشاهده می‌شود شامل:
استفاده از اصطلاحات جنسیت‌زده در تحلیل متون ادبی
نقل قول‌های نادرست از اشعار شاهنامه
القای مفاهیم مخدوش کنندهٔ جایگاه فردوسی
شاهنامه؛ ستون هویت فرهنگی ایران
شاهنامه فردوسی نه فقط یک اثر ادبی، بلکه سند هویت جمعی ایرانیان محسوب می‌شود. کارشناسان ادبی بر این باورند که هرگونه برخورد غیرمسئولانه با این اثر میتواند پیامدهای زیر را داشته باشد:
تحریف مفاهیم اسطوره‌ای
کمرنگ شدن ارزش‌های فرهنگی
ایجاد شکاف بین نسل‌ها
واکنش جامعهٔ فرهنگی چه می‌گوید؟
پژوهشگران و اساتید دانشگاه در گفتگوهای اخیر خود به چند نکتهٔ کلاسی اشاره کرده‌اند:
۷۸٪ از ابیات مورد استناد در ویدیو از نسخه‌های الحاقی شاهنامه هستند
تحلیل‌های ارائه شده مبتنی بر پژوهش‌های معتبر نیست
رویکرد طنز نیازمند رعایت حریم مفاهیم ملی است
آموزه‌هایی برای خالقان محتوا
این اتفاق فرصتی است برای بازتعریف استانداردهای تولید محتوا در فضای دیجیتال. نکات کلاسی که میتواند راهگشا باشد:
لزوم مشاوره با کارشناسان حوزهٔ مورد نظر پیش از تولید محتوا
استفاده از منابع دست اول و معتبر
رعایت تناسب بین فرم طنز و محتوای تاریخی
نتیجه‌گیری: طنز مسئولانه، الزام عصر جدید
ماجرای زینب موسوی و شاهنامه فردوسی نشان می‌دهد جامعهٔ ایرانی نسبت به میراث فرهنگی خود حساسیت ویژه‌ای دارد. تولیدکنندگان محتوا باید بین جذابیت‌های دیجیتال و مسئولیت اجتماعی توازن ایجاد کنند. طنز زمانی ارزشمند است که نه تنها به هویت فرهنگی آسیب نزند، بلکه با رویکردی خلاقانه به نسل امروز کمک کند تاریخ خود را بهتر بشناسد.
