تنگه هرمز؛ گلوگاه طلایی انرژی جهان
تنگه هرمز به عنوان حیاتی‌ترین آبراه بین‌المللی، نقشی تعیین‌کننده در امنیت انرژی جهانی ایفا می‌کند. این گذرگاه ۱۶۷ کیلومتری که دریای عمان را به خلیج فارس متصل می‌کند، شاهراه انتقال تقریباً ۲۰ درصد از نفت خام و ۳۵ درصد از تجارت LNG جهان محسوب می‌شود. موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی این تنگه، آن را به کانون توجه بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای تبدیل کرده است.
اهمیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی تنگه هرمز
ویژگی‌های منحصر به فرد تنگه هرمز شامل:
انتقال روزانه ۲۱ میلیون بشکه نفت خام
تأمین انرژی ۹۰ درصد از نیاز کشورهای شرق آسیا
دارا بودن باریک‌ترین نقطه به عرض ۳۹ کیلومتر
وجود میادین غنی نفت و گاز در حاشیه آن
چالش‌های امنیتی و نظامی منطقه
تنگه هرمز طی دهه‌های اخیر شاهد تحولات امنیتی متعددی بوده است. از جنگ نفتکش‌ها در دهه ۱۳۶۰ تا تهدیدهای اخیر درباره امکان بسته شدن آبراه، این منطقه همواره در کانون بحران‌های منطقه‌ای قرار داشته است. تحلیلگران نظامی بر این باورند که هرگونه اختلال در ترانزیت این آبراه می‌تواند تأثیراتی جدی بر اقتصاد جهانی داشته باشد.
راهکارهای جایگزین برای کاهش وابستگی
کشورهای منطقه برای کاهش ریسک وابستگی به تنگه هرمز، پروژه‌های متعددی را اجرایی کرده‌اند:
خط لوله حبشان-فجیره امارات با ظرفیت ۲ میلیون بشکه در روز
بازگشایی خط لوله IPSA عربستان با ظرفیت ۱.۶۵ میلیون بشکه
طرح اتصال خطوط لوله عراق به مدیترانه
توسعه سیستم ذخیره‌سازی نفت در فجیره
آینده تنگه هرمز در معادلات جهانی
کارشناسان انرژی پیش‌بینی می‌کنند با وجود توسعه خطوط لوله جایگزین، تنگه هرمز تا حداقل سال ۲۰۴۰ همچنان نقش مسلط خود در ترانزیت انرژی را حفظ خواهد کرد. رشد تقاضای انرژی در آسیا و نیاز روزافزون به LNG، اهمیت استراتژیک این آبراه را بیش از پیش افزایش خواهد داد.
نتیجه‌گیری: تنگه هرمز در آینده انرژی جهان
تنگه هرمز به عنوان شریان حیاتی اقتصاد انرژی جهان، نیازمند مدیریت بین‌المللی هوشمندانه‌ای است. ایجاد سازوکارهای امنیت جمعی، توسعه پروژه‌های جایگزین و تقویت گفتگوهای دیپلماتیک می‌تواند ثبات این منطقه حساس را تضمین کند. آینده انرژی جهانی در گرو همکاری ذینفعان برای حفظ امنیت و کارکرد بدون اختلال این گذرگاه استراتژیک خواهد بود.
