دیپلماسی هسته‌ای ایران در آینه تحولات اخیرپس از پایان جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، فضای بین‌المللی شاهد تحرکات تازه‌ای در حوزه دیپلماسی هسته‌ای ایران بوده است. با سفر مقامات ارشد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، گفت‌وگوها برای تعیین چارچوب جدید همکاری‌های فنی و سیاسی وارد مرحله حساسی شده است. این مذاکرات در شرایطی صورت می‌گیرد که پیامدهای حمله به تاسیسات هسته‌ای و افزایش تنش‌های منطقه‌ای، معادلات پیچیده‌ای را پیش روی طرفین قرار داده است.واکنش ایران به چالش‌های پساجنگبر اساس قانون تعلیق همکاری مصوب مجلس شورای اسلامی، تهران موضعی قاطعانه در قبال آژانس اتخاذ کرده است. مهم‌ترین محورهای این رویکرد جدید عبارتند از:الزام به بازسازی اعتماد از دست رفته ناشی از حمله به تاسیساتپاسخگو بودن آژانس در قبال بی‌عملی طی بحران اخیرتعریف سازوکارهای نظارتی امن‌محور برای بازرسی‌هانقش آژانس در بحران کنونیسخنگوی وزارت امور خارجه در نشست اخیر خود به انتقاد از عملکرد دوگانه آژانس پرداخت: «موجودیت هسته‌ای ایران که تحت نظارت ۲۴ ساعته بود، هدف حملات بی‌سابقه قرار گرفت، اما شورای حکام حتی محکومیتی صادر نکرد.» این موضوع باعث ایجاد چالش‌های حقوقی جدی در روابط دو طرف شده است.مذاکرات فنی و امنیتی با آژانسسفر معاون مدیرکل آژانس در شرایطی انجام شد که مسائل ایمنی تاسیسات آسیب‌دیده به اولویت اصلی تبدیل شده است. کارشناسان معتقدند چهار موضوع کلیدی در این گفت‌وگوها مطرح است:تعیین ضوابط جدید برای نظارت بر تاسیسات امنیت‌محوربررسی فنی سایت‌های آسیب‌دیده در اراک و نطنزالگوی تعامل با بازرسان بین‌المللیشفاف‌سازی در مورد مسائل مورد اختلاف گذشتهفشارهای داخلی بر دستگاه دیپلماسیجریان‌های تندرو با طرح شروطی مانند رفع محاصره غزه برای ازسرگیری مذاکرات، فضای سیاسی کشور را تحت تاثیر قرار داده‌اند. این در حالی است که مقامات اجرایی بر ضرورت حفظ تعاملات بین‌المللی برای جلوگیری از ارجاع پرونده به شورای امنیت تاکید می‌کنند.مسیر پیش‌روی و سناریوهای احتمالیتحلیلگران بین‌المللی سه سناریوی محتمل را برای تحولات آتی پیش‌بینی می‌کنند:تدوین پروتکل همکاری موقت مبتنی بر قانون تعلیقتعلیق کامل همکاری‌ها و خروج از NPTارائه طرح جامع جدید در شورای عالی امنیت ملینقش بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللیسفرهای دیپلماتیک اخیر مقاماتی مانند علی لاریجانی به عراق و لبنان نشان می‌دهد ایران در پی ایجاد شبکه حمایتی منطقه‌ای برای تقویت موقعیت چانه‌زنی خود است. همزمان، اروپا با اعمال فشار از طریق مکانیسم ماشه سعی در ایجاد ائتلاف ضدایرانی دارد.نتیجه‌گیری: آینده دیپلماسی هسته‌ای ایراندیپلماسی هسته‌ای ایران در مرحله حساس سرنوشت‌سازی قرار دارد که نیازمند درایت فنی و سیاسی است. حفظ تعادل میان الزامات امنیتی، فشارهای داخلی و تعهدات بین‌المللی، مهم‌ترین چالش پیش‌روی تصمیم‌گیران است. توسعه زیرساخت‌های دفاعی هسته‌ای همراه با تقویت گفتمان دیپلماتیک می‌تواند راهبردی مبتنی بر «قدرت هوشمند» را برای کشور به ارمغان آورد.
